Maharashtra Vidhan Sabha in Marathi :- महाराष्ट्र विधानसभेची निवडणूक राज्याच्या राजकीय व्यवस्थेतील एक महत्त्वाचा घटक आहे. “‍विधानसभा म्हणजे राज्याच्या नागरिकांचे अप्रत्यक्ष प्रतिनिधित्व करणारे एक महत्वाचे प्रमुख विधिमंडळ आहे, यामध्ये राज्याच्या राजकारणात नवनवीन धोरणांचे, विकासकामांचे आणि कायद्यांचे नियोज केले जाते. महाराष्ट्रांतील विविध मतदारसंघातुन निवडुन आलेले सदस्य हे त्यांच्या मतदारसंघाचे हे विधानसभेत प्रतिनिधित्व करतात आणि राज्याच्या विकासासाठी महत्वाचं योगदान देतात. महाराष्ट्र विधानसभा ही एकसदनीय (Unicameral) व्यवस्था असलेले एक विधिमंडळ आहे. विधानसभेचे सदस्य (आमदार MAL) थेट निवडून येतात, यामुळे या निवडणूकीत राज्याच्य प्रत्येक मतदाराला मतदानाचा अधिकार मिळतो. विधानसभा सदस्यांची निवड दर पाच वर्षांनी एकदा होते, ( अपवाद मंत्रिमंडळ विसर्जण झाल्यास 6 महिन्यंच्या आत नविन निवडणुकांना सामोरं जावे लागते) महाराष्ट्र विधानसभा २८८ सदस्यांनी (आमदार MAL) बनलेली आहे, यामध्ये प्रत्येक सदस्य एका मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व करतो, या निवडणूकीत राज्यातील विविध राजकीय पक्ष, स्वतंत्र उमेदवार सहभाग घेतात.

विधानसभा निवडणूक प्रकिया

Maharashtra Vidhan Sabha in Marathi :- विधानसभा निवडणूक प्रक्रिया नियोजनबध्द आणि सखोल असते. भारतातील निवडणूक आयोग या निवडणूका पार पाडण्याचे कामकाज पाहतात. विधानसभेच्या निवडणूकीत “ (First-Past-The-Post) प्रथम-पहिल्या पध्दतीचे बहुमत ” वापरले जाते, म्हणजेच त्या त्या मतदारसंघातील सर्वाधिक मते मिळवणारा उमेदवारास विजयी ठयतो.

निवडणूकीचे मुख्य टप्पे खालील प्रमाणे आहेत.

१) निवडणूकीची आधिसुचना :-

निवडणूक आयोग निवडणूकीची तारीख जाहीर करतो व त्या द्वारे सर्व राजकीय पक्षांना तयारीची सुचना दिली जाते.

२) ‍नामनिर्देशन :-

इच्छुक उमेदवारांचा त्यांच्या नावनोंदणीसाठी अर्ज सादर करावा लागतो. त्यात प्रत्येक उमेदवारानं अर्ज सादर करताना ठराविक शुल्क ( अनामत रक्कत) भरावी लागते.

३) प्रचार मोहीमा :-

ज्या उमेदवारांची उमेदवारी निश्चीत झाली त्या उमेदवार आणि राजकीय पक्ष मतदारांशी संवाद साधण्यासाठी प्रचार करतात व पक्षाचा जाहीरनामाच्या माध्यमातुन मतदारांशी संवाद साधतात उदा.जाहीर सभा,पदयात्रा , जनसंपर्क मोहीम, आणि‍ डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर प्रचार मोहीम राबविण्यात येतात.

४)मतदान प्रक्रिया :-

मतदार मतदान केंद्रावर जाऊन आपल्या पसंतीच्या सदस्यास मतदान करतात. महाराष्ट्रात मतदान प्रक्रिया ही इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीनद्वारे (EVM) वर होते.

५) मतमोजणी आणि निकाल :-

मतदानां नंतर (EVM) मशीन मध्ये मतदारांचे मत सुरक्षीत होते व त्या नंतरत्यात मतमोजणी प्रक्रिया राबविली जाते. त्यात ज्या उमेदवारास महुमत मिळते तो उमेदवार विजयी ठरतो.

महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचे महत्व :-

Maharashtra Vidhan sabha in Marathi :- महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक हे राज्यातील लोकांचे प्रतिनिधित्व निश्चित करणारे मुख्य साधन आहे. यात निवडुन आलेले सदस्य राज्याच्या आर्थिक, सामाजिक , आणि सांस्कृतिक विकासात महत्वाची भुमिका बजावतात. विधानसभा निवडणुकीत विजयी होते हे राजकीय पक्षांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरते कारण विधानसभेत बहुमत मिळवणाराच पक्ष राज्यात सरकार स्थापन करु शकतो. यासाठी, विधानसभा निवडणूकीत मतदारांचा निर्णायक मताधिकार राजकीय पक्षांना त्यांच्या धोरणांमध्ये सुधारणा करण्यास आणि राज्याच्या समस्या सोडविण्यात प्रवृत्त करतो. विधानसभा निवडणुकीत विजयी होणे राज्यातील प्रमुख राजकीय पक्षांसाठी एक सन्मानाचे स्थान आहे कारण त्याच्याद्वारे ते आपल्या धोरणांचा प्रचाार आणि अंमलबजावणी करु शकतात.

विधानसभेच्या कामकाजातील जबाबदाऱ्या :-

Maharashtra Vidhan sabha in Marathi :- विधानसभेचे मुख्य कार्य म्हणजे राज्यातील कायदे तयार करणे आणि निर्णय प्रक्रियेत सहभागी होणे. त्याच बरोबर विधानसभा सदस्य राज्य सरकारच्या विविध धोरणांवर चर्चा करतात व त्याचे परीक्षण करतात. विधानसभा सदस्यांची जबाबदारी म्हणजे स्थानिक समस्या,विकासाची गरज, त्याच बरोबर नागरिकांच्या समस्यांवर आवाज उठवणे. तसेच, ते राजकीय पक्षांच्या घोषणापत्रातील आश्वासनांची पूर्तता करण्यासाठी प्रयत्नशील असतात. विधानसभा मार्फत विविध समित्या स्थापन करते ज्यांच्या माध्यमातून विविध विषयांवर तपशीलवार चर्चा आणि विश्लेषण केले जाते.यात शिक्षण, आरोग्य, कृषी, उद्योग, आणि सामाजिक न्याय यांसारख्या मुद्यांचा समावेश होतो. तसेच हे सभागृह राज्याच्या आर्थिक अंदाजपत्रकावर देखील चर्चा करते व त्या सोबत निधीचे वाटप करते.

विधानसभा निवडणुकीतील आव्हाने :-     

Maharashtra Vidhan Sabha in Marathi :- महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक अनेक आव्हानांना सामोरी जाते महाराष्ट्र हे एक वैविध्यपूर्ण राज्य आहे. जिथे शहरी, ग्रामिण, आदिवासी , आणि औद्योगिक क्षेत्रे आहेत या विविधता लक्षात घेता,  मतदारांच्या मतदारांच्या अपेक्षा आणि समस्यांमध्येही फरक आढळतो. मतदारसंघामध्ये वेगवेगळ्या स्थानिक मुद्यांवर जनतेची मते भिन्न असतात, त्यामुळे निवडणूक लढवताना राजकीय पक्षांना विविध प्रश्नांवर मतदारांना सामोरे जावे लागते. तसेच निवडणूकीतील प्रचार खर्च, आचारसंहिता पाळणे, आणि आंतरराज्यीय राजकीय स्पर्धा हेही प्रमुख आव्हान आहे. मतदानाच्या दिवशी जास्तीत जास्त मतदान होण्यासाठी विविध जनजागृती मोहिमा चालवाव्या लागतात. या प्रक्रियेत राजकीय पक्षांना सुसंगत प्रचार रणनीती आखझ्याची गरज भासते, जेणेकरुन त्यांना अधिकाधिक मतदारांना आकर्षित करता येईल.

निवडणुकीतील ताजे बदल :-

Maharashtra Vidhan Sabha in Marathi :- अलीकडेच महाराष्ट्र निवडणूकीत काही ताजे बदल आणि नव्या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करण्यात आलेला आहे. डिजिडल प्रचार, सोशल मीडियाचा वापर, व्हर्व्यूअल सभांचे आयोजन या नव्या गोष्टींचा वापर वाढला आहे. कोविड १९ महामारीनंतर ऑनलाईन माध्यमांवर प्रचार करणे राजकीय पक्षांसाठी एक महत्त्वाची नवीन संधी ठरली आहे. मतदान प्रक्रिया पारदर्शक करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर आणि मतदारांपर्यंत पोहोचण्यासाठी नवीन धोरणांचा अवलंब करण्यात आला आहे.

२०२४ विधानसभा निवडणूकीतील महत्त्वाचे पक्ष आणि त्यांची रणनीती :-

Maharashtra Vidhan Sabha in Marathi :- महाराष्ट्र विधानसभेतील प्रमुख पक्षांमध्ये भारतीय जनता पक्ष (BJP), शिवसेना, कॉग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस(NCP), तसेच काही प्रादेशिक आणि स्थानिक पक्षांचा समावेश होतो. हे पक्ष विविध मुद्द्यांवर प्रचार करतात, जसे की ग्रामीण विकास, शहरी सुविधांचे उन्नतीकरण,शिक्षण , आरोग्य, शेतकरी कल्याण, आणि रोजगारनिर्मिती. प्रत्येक पक्ष त्यांच्या घोषणापत्रात महत्त्वाच्या आश्वासनांचा समावेश करतो आणि मतदारांना आकर्षित करण्यासाठी विविध प्रकारे प्रचार मोहीम राबवतात. निवडणूक प्रचारात विविध मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित करणत आणि स्थानिक समस्यांवर समाधान देणे हे पक्षांच्या रणनीतीतील प्रमुख घटक असतात.

Maharashtra Vidhan Sabha :- महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक म्हणजे राज्याच्या राजकीय व्यवस्थेत एक महत्त्वाचा टप्प आहे. या निवडणुकीद्वारे महाराष्ट्राच्या जनतेला त्यांचे प्रतिनिधी निवडण्यांची संधी मिळते, ज्यामुळे राज्याच्या प्रगतीमध्ये त्यांचा थेट सहभाग असतो. विधानसभेची निवडणूक म्हणजे महाराष्ट्राच्या विविध भागातील समस्यांना सामोरे जाण्याचा एक प्रयत्न असतो. राज्याच्या राजकारणात विधानसभेच्या निवडणुकीचे महत्त्व अन्न्यसाधारण आहे कारण यामुळे जनतेला त्यांच्या प्रतिनिधींच्या माध्यमातून त्यांच्या आशा, आकांक्षा आणि समस्या व्यक्त करता येतात. महाराष्ट्र विधान परिषदेची निवडणूक म्हणजे राज्याच्या राजकारणातील एक महत्त्वाचा टप्पा, विधान परिषद ही महाराष्ट्र विधानमंडळाच्या दोन सभागृहांपैकी एक आहे, त्या मध्ये सदस्यांच्या नियुक्ता , निवडणुका, कार्यपध्दती , आणि त्याच्या राजकीय महत्वाच्या गोष्टींचा समावेश होतो. विधान परिषदेची निवडणूक आणि त्याचे कामकाज समजून घेण्यासाठी त्याची रचना, सदस्यांची निवडणूक प्रकिया, वरील पदाचे कार्य, आणि त्याच्या राजकीय महत्त्वावर सखोल दृष्टिक्षेप टाकणे आवश्यक आहे.